"Ciało jest fizycznym aspektem osobowości, a ruch czyni tę osobowość widzialną".
M. Starks Whitehouse
Psychoterapia Tańcem i ruchem
Psychoterapia Tańcem i Ruchem (ang. DMT - Dance Movement Therapy lub DMP - Dance Movement Psychotherapy *) podobnie jak inne nurty psychoterapii opiera się na świadomym i zamierzonym zastosowaniu uznanych zasad psychoterapii, metod klinicznych i postaw interpersonalnych, w celu pomagania ludziom w zmianie ich zachowań, procesów poznawczych, sposobu przeżywania emocji i/lub innych cech osobowych w kierunku, który korzystający z terapii uważają za pożądany (Prochaska i Norcross, 2006).
* Druga nazwa jest młodsza i obowiązująca, natomiast pierwsza – to nazwa pierwotna, częściej spotykana w piśmiennictwie ze względu na wieloletnią tradycję.
Relacja terapeutyczna
Podstawą psychoterapii tańcem i ruchem i bardzo istotnym czynnikiem leczącym, wspólnym dla większości nurtów psychoterapeutycznch jest relacja pomiędzy pacjentem a terapeutą (relacja terapeutyczna) budowana w bezpieczny sposób podczas procesu terapii, oparta na empatii, akceptacji, zaufaniu i autentycznej obecności. DMP umożliwia nawiązanie relacji na dwóch poziomach: werbalnym i niewerbalnym.
Ruch w procesie psychoterapii
To co jest specyficzne w DMP, to wykorzystanie podczas psychoterapii ruchu, poprzez który człowiek może zaangażować się w kreatywny proces prowadzący do osobistej integracji i rozwoju. Dzięki włączeniu do psychoterapii elementów ukierunkowanych na doświadczanie i czucie, wewnętrzny świat osoby może stać się bardziej zrozumiały, a relacja między pacjentem a terapeutą pełniejsza. Tym co wyróżnia Psychoterapię Tańcem i Ruchem spośród innych form psychoterapii zorientowanych na działanie jest wykorzystanie procesu twórczego, metafory ruchowej oraz analizy i obserwacji ruchu.
Ciało i umysł
Psychoterapia tańcem i ruchem opiera się na założeniu, że „ciało i umysł pozostają ze sobą w stałej wzajemnej interakcjii” (Schoop i Mitchell, 1974), w ciele człowieka zawarta jest jego historia a jego osobowość i stan emocjonalny wyrażają się poprzez postawę ciała i ruch. Dlatego też zmiana na poziomie ruchu (rozwijanie świadomości ciała, zmiana shcematów ruchowych) może mieć wpływ na całościowe funkcjonowanie człowieka.
Ruch rozumiany bardzo szeroko
Kluczowe dla DMP jest wspieranie pacjenta w dostrzeganiu i rozwijaniu spójności miedzy myślami, emocjami, wrażeniami z ciała i działaniem. Ruch może sprzyjać ujawnianiu się tych doświadczeń i może stać się dla nich formą wyrazu. Ruch jest pojmowany przez psychoterapeutów DMP bardzo szeroko. Mieszczą się w nim zarówno postawa ciała, gest, oddech, naturalny, spontaniczny ruch, taniec improwizowany, bezruch, jak i różnego rodzaju sekwencje ruchowe i taneczne.
Ruch i aspekt cielesny w procesie psychoterapii
Włączenie szeroko pojętego ruchu i aspektu cielesnego w proces psychoterapii pozwala na poznanie reakcji ciała i otworzenie się na płynące z niego odczucia. Może być sposobem na głębsze zozumienie samego siebie. Pozwala również zwiększyć dostęp do pełniejszego odczuwania i wyrażania emocji a także wykorzystania swoich możliwości. Ruch pomaga przygotować się do nazywania trudnych emocji. Daje również dostęp do nieświadomych uczuć, które choć często wyparte, ale wciąż istnieją w ciele. Ruch pobudza wyobraźnię, umożliwia tworzenie i przeżywanie nowych doświadczeń.
Ruch i słowo
Ruch i słowo - niewerbalne i werbalne interwencje w Psychoterapii Tańcem i Ruchem - są równie istotne. Uzupełniają się wzajemnie. Stosuje się je w różnym zakresie w zależności od potrzeb i gotowości konkretnego pacjenta. Zwykle w trakcie sesji ruch przeplata się z omawianiem pojawiających się w związku z nim treści. Terapeuta swoimi pytaniami czy interpretacjami pomaga pogłębić ich zrozumienie. Może też angażować się w ruch razem z pacjentem i oprócz reakcji słownych, proponować doświadczenia ruchowe. Terapeuta często porusza się, aby wspierać odzwierciedlać i rozwijać ruch pacjenta. Uważny terapeuta zawsze dostosowuje sposób bycia z pacjentem do aktualnej sytuacji.
Terapeuta tańcem i ruchem może czerpać inspiracje z różnych technik ruchu i tańca:
- improwizacje
- ruch autentyczny
- Body mind centering
- wizualizacja w ruchu
- prace z rozwojowymi wzorcami ruchowymi
- doświadczenie różnych jakości ruchu
- tańce w kręgu
Podczas psychoterapii nie ma nauki sekwencji tanecznych. Stąd wcześniejsze doświadczenie taneczne nie jest potrzebne. Ważne jest wsłuchanie się we własne ciało i pozwolenie mu na ruch, który będzie prawdziwy, a nie ładny.
Psychoterapia Tańcem i Ruchem jest wykorzystywana z sukcesem zarówno w pracy z osobami cierpiącymi na różnego rodzaju zaburzenia, jak również w pracy z ludźmi zdrowymi, którzy chcą się rozwijać i coraz pełniej wyrażać siebie.